بهترین پناهگاه (۲)
پناه بردن به خداوند از شر شیطان رجیم
مروری بر دعای هفدهم صحیفه سجادیه
«اللهم اخساه عنا بعبادتک ، واکبته بدؤوبنا فی محبتک واجعل بیننا و بینه سترا لا یهتکه و ردما مصمتا لا یفتقه»
بار خدایا او را از ما به سبب عبادت و بندگیت دور کن و با کوشش ما در دوستی ات ذلیل و خوار فرما و میان ما و او پرده ای قرار ده که آن را ندرد و «سد میان پر» استواری که آن رانشکافد.
(صحیفه سجادیه فیض الاسلام)
واژه های این بند از دعا را نیز به کمک لغت نامه معنی می کنیم .
اخساه = از ریشه خسا، سگ را راند ، چخ کرد.
اکبته = کبت ، به زمین زد ، خوار نمود ، جلو او را گرفت.
دؤوب = دأب ، جدیت ، کوشش ، عادت ، شأن ، خوی.
ردم = گرفتن شکاف ، بستن در .
مصمت = تو پر، «حائط مصمت»: دیوار بدون شکاف و روزن.
یفتقه = فتق شکافتن ، دریدن.
شیطان را با همه مکر و فریبش و همه بند و دام های متنوعی که دارد می توان راند و همچون سگی تحقیر شده، چخ کرد . اما چگونه؟ به عبادت پروردگار.
عبادت را در لغت چنین معنا کرده اند:
عبادت = تذلل توام با تقدیس ، اطاعت ، در مفردات آمده : عبودیت اظهار تذلل و عبادت ، غایت تذلل است .
اهل فن عبادت را به چند دسته تقسیم کرده اند:
اول : اطاعت از فرامین خداوند و رعایت حلال و حرام.
دوم : مبرا داشتن و تنزیه خداوند از جمیع نقایص و عیوب.
سوم : انجام اعمالی چون نماز و روزه و حج و ...
کدام عبادت است که قدرت راندن شیطان را دارد؟
عبادتی که کامل ترین و جامع ترین مفهوم عبودی۵ ت را در برگرفته و رضایت پرورگار را جلب کند . قرآن کریم در یکی از زیباترین آیات خود می فرماید:
«و ما خلقت الجن و الانس الا لیعبدون» من جن و انسان را نیافریدم مگر برای آنکه مرا عبادت نمایند . (ذاریات /۵۶)
از امام حسین (ع) نقل گردیده است که فرمودند :
«ای مردم خداوند عزوجل بندگان را نیافریده مگر برای آنکه معرفت پیدا کنند و پس از معرفت یافتن، او را پرستش و عبودیت نمایند و آنگاه که او را عبادت کردند به این کار، از عبادت غیر خدا بی نیاز شوند.
از آن حضرت سوال شد: پس معرفت خدا چیست؟
فرمودند: یعنی مردم هر زمان آن امامی که اطاعت او برایشان واجب گشته را بشناسند.» (تفسیر نور الثقلین ج ۵ ص ۱۳۲)
و نیز از علی (ع) نقل گردیده که فرمودند :
«به وسیله توحید و اطاعت ائمه و اولوالامر به خداوند تقرب جویید و او را اطاعت کنید و به پناهگاه کافران داخل نگردید و گمراهی شما را در نیابد و به خاطر تبعیت از گمراهان از راه رشد گمراه نشوید.» (نورالثقلین)
بهترین و برترین عبادت، اطاعت خداوند است در آن اموری که به انجام آنها تأکید و اصرار دارد و پروردگار خود، ولایت را اساس دین قرار داده. در کتاب بصائر الدرجات جابر از امام باقر (ع) روایت نمود که :
«ولایت ما خاندان عصمت، ولایت خداوند است و هیچ پیامبری از سوی حق متعال به رسالت مبعوث نگشته مگر آنکه مأمور به تبلیغ ولایت ما بوده است.»
و سعید بن جبیر از پیامبر (ص) روایت کرده:
«انکار نعمت خداوندی کفر است و انکار پیامبری و نبوت کفر است و انکار ولایت علی (ع) نیز کفر خواهد بود ، زیرا که اسلام جز بر پایه ولایت استوار نمی باشد.»
و نیز در محاصن برقی زراره از امام صادق (ع) روایت شده است که :
«اسلام بر پنج چیز بنا شده است ؛ نماز ، زکوة ، حج ، روزه و ولایت .
زراره پرسید : کدام یک برترند؟
فرمودند : ولایت برترین آنهاست، زیرا که کلید آنها و ولیّ و راهنمای به سوی آنان است . بدان که اگر مردی همه شب سرپا ایستد و همه روز روزه بدارد و تمام اموال خویش را تصدق کند و در همه عمر حج مشغول باشد ، چنین شخصی از اهل ایمان نیست و حقی برای دریافت ثواب و پاداش از خداوند نخواهد داشت .»
ولایت مغز و حقیقت عبودیت بوده و با تمسک به این خاندان است که اعمال و عبادات ارزش و محتوا پیدا کرده و شیطان را از خود می راند .
به ولایت است که نماز، بینی شیطان را به خاک می مالد.
به ولایت است که صدقه، روی او را سیاه می کند.
در عبارت دیگر این بند از دعا، امام سجاد (ع) از خداوند چنین خواسته اند که: با ادامه سعی و کوشش ما در مسیر محبت خودت، شیطان را خوار نما و به زمین بزن.
بعد از عبادت خالصانه مبتنی بر ولایت اهل بیت (ع) ، آنچه شیطان را بر زمین مذلت می کوبد محبت و دوستی خداوند است. شیطان رانده شده و سرکوب شده درگاه الهی است و هر کس محبوب خدا بوده و آب و رنگ خدایی داشته باشد، شیطان را ضایع و سرخورده می سازد.
از حضرت علی (ع) روایت گردیده:
«پاکیزه ترین و لذتبخش ترین چیز در بهشت ، محبت خداوند و دوست داشتن به خاطر خدا و ستایش اوست و خداوند می فرماید : «و اخر دعویهم ان الحمدالله رب العالمین» این بدان سبب است که هرگاه ایشان در بهشت، نعمات الهی را می بینند محبت در قلب هایشان به هیجان آمده و ندا می کنند که : «الحمدالله رب العالمین» (بحار ، ۶۶ص ۲۵۱)
و نیز از پیامبر (ص) نقل شده که :
«بعد از پیامبران الهی ، با فضیلت ترین مردم در دنیا و آخرت، دوستداران خدا هستند و کسانی که به خاطر خدا به یکدیگر محبت می نمایند . هر محبتی معلول چیزیست و چه بسا بعدا به عداوت و دشمنی منتهی گردد . مگر این دو چیز که هر دو سرچشمه ای واحد دارند ، همواره زیاد می شوند و هرگز نقصان نمی پذیرند و خدا در قرآن فرموده چه بسیار دوستانی که در آن روز بازپسین بعضی دشمن و بعضی دیگر می شوند مگر تقوا پیشگان. زیرا در حقیقت اصل حب تبری جستن از غیر محبوب است .» (بحار ۶۶ ص ۲۵۱)
پروردگار خود در قرآن کریم فرموده:
«بگو ای پیامبر! اگر دوستدار خدا هستید پس از من پیروی کنید تا خداوند نیز شما را دوست داشته باشد و گناهانتان را ببخشاید که خداوند آمرزنده و مهربان است.» (آل عمران /۳۰)
ابی عبیده گوید روزی خدمت امام باقر (ع) عرض کردم:
پدر و ماردم فدایت! بعضی اوقات در خلوت، شیطان ما را وسوسه می کند و نفس ما آلودگی پیدا می نماید و همین که متذکر شما گشته و به ولایت شما توجه می نماییم از خود بی خبر شده و آرامش خاطری به ما دست می دهد .
فرمود ای ابی عبیده! دین جز دوستی و محبت ما نیست آیا نمی بینی خداوند در قرآن کریم فرموده : «قل ان کنتم تحبون الله» (آل عمران۳۰)
در روایت دیگری حضرت فرمودند :
«دوستی خداوند برای بندگان، فرستادن رحمت است و افاضه فیض به آنها. و دوستی بندگان به خدا عبارت از فرمان برداری و اطاعت از اوامر خداست .»
برید عجلی گوید :
در محضر امام باقر (ع) بودیم مردی پای پیاده از خراسان به خدمت حضرت آمد در حالی که پاهایش پینه بسته بود . به حضرت فرمود: به خدا سوگند از خراسان به مدینه نیامدم مگر به خاطر ولایت و دوستی شما آل محمد (ص).
حضرت به او فرمود : به خدا سوگند اگر سنگی ما را دوست بدارد خداوند آن سنگ را با آل محمد محشور می گرداند. به خدا قسم دین نیست مگر دوستی آل محمد (ص).»
به هر میزان همّ و غمّ بنده در محبت خدا افزایش یابد ، خذلان و سرافکندی شیطان نیز آشکارتر می گردد .
در ادامه دعا ما از خداوند تمنا می نمائیم که بین ما وشیطان حجاب و پرده ای قرار دهد که پاره ناشدنی بوده و حفاظ و مانعی که نفوذ ناپذیر باشد .
زیرا ما را توان و قدرت مقابله مستقیم با شیطان نیست. و بدون دخالت و اقدام خداوند در مواجهه با این دشمن عظیم بسیار آسیب پذیر خواهیم بود . این خداست که باید به وسیله ای که خود می داند میان ما و او فاصله ایجاد نماید تا هرگز مجبور به رو در رویی مستقیم و زورآزمایی تن به تن با وی نباشیم.
ادامه دارد.
موسی (ع) از شیطان پرسید:پامبر اکرم(ص)
به من خبر ده از گناهی که چون آدمیزاد انجام دهد، تو بر او مسلط می شوی؟
شیطان گفت: هنگامی که او بواسطه اعمال نیکی که انجام داده مغرور شود و گناهان خود را کوچک شمارد...
اصول کافی، ج۳، ص۴۲۹