نام کاربری:   کلمه عبور:        کلمه عبور خود را فراموش کرده اید؟  |  ثبت نام

بهترین پناهگاه(۸)



در شرح دعای هفدهم از صحیفه سجادیه در رابطه با شیطان، به این عبارت رسیدیم که می گوید:

 

«اللَّهُمَّ وَ أَشْرِبْ قُلُوبَنَا إِنْكَارَ عَمَلِهِ، وَ الْطُفْ لَنَا فِي نَقْضِ حِيَلِهِ»

 

بار خدايا، دلهاى ما را از انكار اعمال او لبريز كن و لطف خويش‏ همراه ما كن تا رشته حيله ‏هاى او از هم بگسليم.

الصحيفة السجادية (دعای ۱۷ ص ۸۶)

در این عبارت از دعا از خداوند می خواهیم که قلبمان را سیراب و مالامال از انکار عمل شیطان سازد، نکته ی قابل توجه در عبارت فوق این است که معنای اصطلاح «اشرب قلوبنا» را بدانیم و بررسی کنیم عمل شیطان چیست.

مشابه این اصطلاح در قرآن کریم آیه ۹۳ سوره بقره به کار رفته است، در آن جا می خوانیم:

وَ أُشْرِبُوا فِي قُلُوبِهِمُ الْعِجْلَ بِكُفْرِهِمْ

نوشانده شدند گوساله را در قلوبشان به علت كفر ورزيدن

يعنى به گوساله پرستى دل بستند و به آن عشق ورزيدند و در دلهاى آنان محبت گوساله داخل شد.

در تفسیر آمده: علت اينكه از دوستى گوساله تعبير به «شرب» شده ، نه به «اكل»،اين است كه با آشاميدن، آب در تمامى اعضاء راه پيدا كرده و به باطن آنها مي رسد لیکن غذايى که خورده مي شود از اعضاء مي گذرد و در آنها راه پيدا نمي كند، شاعر مي گويد:

تغلغل حيث لم يبلغ شراب و لا حزن و لم يبلغ سرور

یعنی محبت و عشق او به نحوى در اعماق قلب جايگزين شده كه محلى براى نوشيدن و حزن و سرور باقى نگذاشته است.

(ترجمه مجمع البيان في تفسير القرآن، ج۱، ص ۲۶۶)

در روایتی از امام باقر علیه السلام نقل شده: وقتی حضرت موسی ع آن گوساله را سوزاند و خاكسترش را به دريا ريخت مردم(به سبب شدت حب) از گوشه و كنار خود را به داخل دريا انداخته و آبى را كه با خاكستر ممزوج گشته بود مى ‏نوشيدند.

(تفسير عياشى- ج ۱- ص ۵۱)

این اصطلاح در حدیثی از پیامبرصلی الله علیه و اله به این نحو به کار رفته است:

قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص أَبَى اللَّهُ لِصَاحِبِ الْبِدْعَةِ بِالتَّوْبَةِ قِيلَ يَا رَسُولَ اللَّهِ وَ كَيْفَ ذَاكَ قَالَ إِنَّهُ قَدْ أُشْرِبَ قَلْبُهُ حُبَّهَا

(بحار الأنوار، ج‏۲، باب ۳۴، ص ۲۸۳)

که ترجمه آن این است ؛رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمودند:

خداوند صاحب بدعت را به توبه موفق نمى‏ كند و هم چنين كسى كه اخلاق بد دارد موفق به توبه نمى‏ گردد.

عرض كردند: يا رسول اللَّه چگونه مى‏شود اين افراد به توبه توفيق پيدا نمى‏ كنند، فرمودند كسى كه اهل بدعت مى‏ باشد محبت بدعت در دلش جاى گرفته است و اما آن كس كه اخلاق بد دارد او هر گاه از گناهى توبه مى ‏كند به گناهى بزرگتر از اولی گرفتار مى‏ گردد.

(ترجمه الإيمان و الكفر بحار الانوار، ج‏۲،باب۱۰۹، ص ۴۵۴)

 

مثالی از طبیعت

کارشناسان برای آن که مانع آسیب رساندن موریانه ها به چوب شوند به یک رشته عملیات شیمیایی دست می زنند، به این ترتیب که ابتدا قطعات چوب در درون یک محفظه قرار می گیرند و سپس روغن داغ با حرارت بین 180 تا 220 درجه سانتی گراد وارد محفظه ی تیمار می شود. مدت زمان 18 ساعت به طول می انجامد تا فرایند تیمار حرارتی خاتمه یابد. در این روش، جذب روغن به وسیله قطعات چوب تیمار شده بین 20 تا 60 کیلوگرم برسانتیمتر مربع است. به عبارت دیگر چوب کاملا از روغن اشباع می گردد، با انجام این پروسه امکان نفوذ موریانه و سایر حشرات در چوب به صفر می رسد.

بنابر این اصطلاح «اشرب قلوبنا» حاکی از سیراب شدنی است که در تمامی زوایای قلب نفوذ و رسوخ نموده و همه ی سلولهایش از آن اشباع گردند لذا ما با زبان دعا از خداوند می خواهیم که تمامی زوایای قلبهای مان را از انکار عمل شیطان لبریز سازد و تا به اندازه ذره ای هم فضای خالی برای استقبال و پذیرش آن باقی نماند.

اکنون باید ببینیم عمل شیطان چگونه عملی می باشد.

در دو آیه از قرآن کریم به این اصطلاح اشاره شده است :

"اى اهل ايمان! جز اين نيست كه همه مايعات مست كننده و قمار و بت ‏هايى كه [براى پرستش‏] نصب شده و پاره چوب‏ هايى كه به آن تفأل زده مى‏شود، پليد و نجس و از كارهاى شيطان است پس از آنها دورى كنيد تا رستگار شويد." (مائده۹۰)

در آیه فوق تعدادی از اعمالی که ابداع آن به شیطان نسبت داده می شود و یا مورد علاقه اوست نام برده شده است .

و اما آیه بعد می فرماید:

"موسى مشت محكمى بر سينه او(مردی که از دشمنان بود) زد و كارش را ساخت(و بر زمين افتاد و مرد)؛ موسى گفت: «اين(نزاع شما) از عمل شيطان بود، كه او دشمن و گمراه‏كننده آشكارى است" (قصص۱۵)

درآیه اخیر می بینیم که نزاع و به خطر انداختن موقعیت، به شیطان منتسب گشته است.

و نیز ضمن روایتی آمده :

"... و بايد كه حذر كنى از اسراف كه آن از فعل شيطان است." (كشف الغمة-ترجمه و شرح زواره ‏اى،ج‏۳، ص۲۹۱)

حضرت رضا عليه السّلام فرموده:

«خداوند تمام اقسام قمار را تحريم كرده و به مردم فرمان داده است از آن اجتناب نمايند. خداوند قمار را پليدى خوانده و آن را عمل شيطانى دانسته و مردم را از آن بر حذر داشته است، مانند بازى شطرنج و نرد و ديگر بازي هاى قمار، و بازى نرد بدتر از قمار شطرنج است‏(روايات تربيتى، ج‏۲، ص ۴۰۲)

در محضر امام صادق عليه السّلام ، از فردی که تجارت و کسب و کار را رها نموده پرسیدند حضرت فرمودند: «ترک تجارت عملی شیطانی است(بحارالأنوار،ج ۸۰، باب ۶ )

و نیز آمده:

امام ششم عليه السّلام در مورد وسواس نسبت به وضوء و نماز فرمود که از عمل شيطان است. (اصول كافى-ترجمه كمره‏ اى، ج۱، ص ۳۱)

امام صادق (عليه السّلام) مى‏ فرمايند:

«وقتى كه آدم عليه السّلام وفات يافت، ابليس و قابيل در شماتت او به لهو و لعب و ساز و ضرب مشغول شدند و هر گونه نواختن موسيقى كه مردم از آن متلذّذ مى‏ شوند از عمل شيطان است(قصص الأنبياء-قصص قرآن، ص ۸۶)

از امام باقر عليه السّلام نقل گردیده است که :

«خود را به بیهوشی زدن هنگام تلاوت قرآن عمل شیطان است(اصول كافى-ترجمه مصطفوى، ج‏۴، ص۴۲۲)

اینها نمونه هایی از اعمال شیطان بود بی شک هر عمل ناروای دیگری که مورد غضب خداوند باشد عمل شیطان است.

 

الإِنْكارُ: الجُحُودُ. و المُناكَرَةُ: المُحارَبَةُ. و ناكَرَهُ أَي قاتَلَه‏ (لسان العرب، ج‏۵، ص۲۳۳)

یعنی انکار به معنی جهود است و مناکره یعنی جنگیدن و ناکره به معنی مقاتله هم هست.

اینک این سؤال مطرح می شود که باوجود شیطانی بودن این اعمال چرا انسان ها به سراغشان می روند؟

به تعبیر قرآن کریم: « زَيَّنَ لَهُمُ الشَّيْطانُ ما كانُوا يَعْمَلُونَ» (الأنعام ۴۳)

شیطان پیوسته دست به کار صورتگریست و با زینت دادن و جلوه گری آن چه را که مورد نظرش می باشد ـ هرچند زشت و ناپسندـ به مردم می قبولاند و آنان را می فریبد و توجه افراد را به انجام آن جلب می کند. یارانش نیز مدام در اطراف انسان ها در گردش بوده و با صد دام و بند در کمینشان نشسته اند و تا از دامی رها شوی، دام دیگری در انتظار توست پس دیر یا زود در برابر کید و تزویرش سست گشته و تسلیم خواهی شد مگر در یک صورت و آن این که به آگاهی و شناخت بسیار عمیقی از این دشمن مکار دست یافته و نقشه های وی را از دور بازشناخته و یه اصطلاح دست تزویرگر شیطان برایش رو شده باشد، در نتیجه رفته رفته انکار و دافعه نسبت به شیطان در سراسر وجودش رسوخ نموده و تک تک سلولهایش را لبریز کرده باشد در غیر این صورت از مصاید شیطان و ترفندهایش مصونیت نخواهد یافت لذا در عبارت دعا از واژه «واشرب» استفاده گردیده است که همین مفهوم لبریز شدن را می دهد.

منوی اصلی

ذره بین

شیطان به لشکریان خود می گوید:
میان مردم حسد و کینه بیافکنید که همانا این دو صفت نزد خداوند برابر شرک می باشد.

اصول کافی/ج۴/باب بغی/ح۲
امام صادق(ع)