بهترین پناهگاه قسمت شانزدهم
اللَّهُمَّ وَاهْزِمْ جُنْدَهُ، وَأَبْطِلْ كَيْدَهُ وَاهْدِمْ كَهْفَهُ، وَأَرْغِمْ أَنْفَهُ
بار خدايا لشگرش (كارگزارانش از انس و جنّ) را شكست ده، و مكرش را بىبهره گردان، و پناهگاهش را ويران ساز، و بينيش را بخاك مال (خوارش گردان)
لغات این عبارت:
هزم: اصل هَزْم گرفتن چيزى محكم در دست تا اينكه شكسته شود (در اثر فشردن آن) و بخاطر خشكى و فرسودگى مثل- پوست و چرم خشك كه مىتركد يا تركيدن پوست هندوانه و خربزه
ترجمه و تحقيق مفردات الفاظ قرآن، ج4، ص: 520
قاموس قرآن، ج6، ص: 171
كيد: حيله. تدبير. راغب ميگويد:
كيد نوعى حيله است گاهى مذموم و گاهى ممدوح باشد هر چند در مذموم بيشتر است همينطور است استدراج و مكر كه گاهى ممدوح باشند.
قاموس قرآن، ج6، ص: 172
هزم: شكست دادن. فَهَزَمُوهُمْ بِإِذْنِ اللَّهِ وَ قَتَلَ داوُدُ جالُوتَ بقره:251. آنها را بيارى خدا شكست دادند و داود جالوت را كشت.
قاموس قرآن، ج7، ص: 155
جُنْدَهُ: به سپاهى و لشكر- جُنْد گويند.
جمع جند- أَجْنَاد و جُنُود است در آيات زير بصورت جمع آمده:
(وَ جُنُودُ إِبْلِيسَ أَجْمَعُونَ- 95/ شعراء) و (وَ ما يَعْلَمُ جُنُودَ رَبِّكَ إِلَّا هُوَ- 31/ مدثّر) و (اذْكُرُوا نِعْمَةَ اللَّهِ عَلَيْكُمْ إِذْ جاءَتْكُمْ جُنُودٌ فَأَرْسَلْنا عَلَيْهِمْ رِيحاً وَ جُنُوداً لَمْ تَرَوْها- 9/ احزاب) در آيه اخير جنود- اوّل كفّارند و جنود دوّم كه آنها را نديدهاند فرشتگانند.
ترجمه و تحقيق مفردات الفاظ قرآن، ج1، ص:42
أَبْطِلْ: فعل امر از ریشه إبطال
إبطال: فاسد كردن يا نابود كردن چيزى است به حقّ يا باطل.
ترجمه و تحقيق مفردات الفاظ قرآن، ج1، ص: 281
قاموس قرآن، ج7، ص: 142
بطل: باطل: ناحق. و آن چيزى است كه در مقام فحص ثبات ندارد و در فعل و قول بكار ميرود (مفردات).
باطل آنست كه در قضاوت عمومى مضمحل ميشود و بشر در عين ابتلا بباطل بمضرّ و نا حق بودن آن حكم ميكند.
«فَوَقَعَ الْحَقُّ وَ بَطَلَ ما كانُوا يَعْمَلُونَ» اعراف: 118، حق ثابت شد و جاى خود را گرفت و ناحق بودن آنچه ساحران ميكردند آشكار شد.
فرهنگ ابجدى ؛ متن ؛ ص187
بَطَلَ- بُطْلًا و بُطُولًا و بُطْلاناً: آن حكم باطل شد، تباه شد، ضايع شد
اهدِم: از ریشه هدم
وَ لَوْ لا دَفْعُ اللَّهِ النَّاسَ بَعْضَهُمْ بِبَعْضٍ لَهُدِّمَتْ صَوامِعُ وَ بِيَعٌ وَ صَلَواتٌ وَ مَساجِدُ يُذْكَرُ فِيهَا اسْمُ اللَّهِ ... حج:40
هدم بمعنى شكستن و خراب كردن است يعنى: اگر نه اين بود كه خدا بعضى از مردم را ببعضى دفع ميكند، هر آينه صومعهها و كليساها و معابد يهود و مساجد منهدم و خراب ميشدند.
هَدْم :خراب شدن ساختمان، هَدَمْتُهُ هَدْماً- ويرانش كردم. هَدَمٌ- همان ويران شده است كه بطور استعاره ميگويند- دمٌ هَدْمٌ- خونى كه به هدر رفته است-
ترجمه و تحقيق مفردات الفاظ قرآن، ج4، ص: 503
كهف: غار وسيع. و اگر كوچك باشد بآن غار گويند نه كهف. چنانكه در قاموس و مجمع است ولى راغب آنرا مطلق غار گفته است در عبارت صحاح، قاموس، مصباح و اقرب قيد
قاموس قرآن، ج6، ص: 154
الكَهْف- ج كُهُوف: غار، پناهگاه.
فرهنگ ابجدي عربي فارسي، متن، ص: 739
أَرْغِمْ أَنْفَهُ: رغام بفتح راء بمعنى خاك نرم است (راغب) مجمع و اقرب آنرا مطلق خاك گفتهاند «رَغِمَ أَنْفُ فُلَانٍ» يعنى بينىاش بخاك افتاد «أَرْغَمَ اللَّهُ أَنْفَهُ» خدا بينىاش را بخاك ماليد.
قاموس قرآن، ج3، ص: 108
در قرآن کریم لشکریان شیطان به صورت جمع یاد شده آنجا که می فرماید : وَ جُنُودُ إِبْليسَ أَجْمَعُونَ (شعراء/95)
وَ جُنُودُ إِبْلِيسَ و بدوزخ انداخته شوند لشگريان ابليس كه متابعان وي هستند از عصاة جن و انس و اعوان و فرزندان او أَجْمَعُونَ همه ايشان
خلاصة المنهج، ج4، ص: 85
*****
بار خدايا، لشكرش بشكن، كيدش باطل نماى، پناهگاهش ويران ساز و بينىاش بر خاك مال.
در این عبارت از دعای شریف که به آموزش مولایمان امام سجاد علیه السلام می خوانیم در حقیقت از خداوند برای مقابله ای همه جانبه و فراگیر در قبال شیطان و حزب وسپاهش یاری می طلبیم . اگر این دعا رابا مداومت و توجه خوانده و از صاحبمان امام زمان علیه السلام برای تاثیر گذاری آن استمداد بگیریم، دست شیطان از زندگی ما کوتاه شده و راه نفوذش بسته خواهد شد.
وَ اهْزِمْ جُنْدَهُ، لشکریان شیطان کیستند؟
جنود و لشکریان شیطان با تعابیر مختلفی یاد شده هم انسانها و هم از جنیان و مخلوقاتی غیر از این دو نیز در زمره لشکر ابلیس نام برده شده اند و هر موجودی که در جهت اهداف شیطانی ابلیس به او کمکی برساند می تواند از سپاهیان و کارگزاران او باشد.
بعلاوه گاهی از واژه جیش الشیطان و یا حزب الشیطان نیز برای همین مفهوم استفاده گردیده است.
نویسنده کتاب رياض السالكين (شارح صحیفه سجادیه ) جٌند را اعوان و انصار معنی کرده ، خواه از انسانها باشد خواه از جن به طور کلی هر کس که با حق مخالفت کرده و از شیطان تبعیت کند و او را درمسیر تلبیس تقویت نماید.
از حضرت علی علیه السلام نقل گردیده :
حلقه هاى زنجير خود بزرگ بينى را از گردن باز كنيد، و تواضع و فروتنى را سنگر ميان خود و شيطان و لشكريانش قرار دهيد، زيرا شيطان از هر گروهى لشكريان و يارانى سواره و پياده دارد.
نهج البلاغة / ترجمه دشتى ؛ ؛ ص385
حضرت رضا (ع) از پدران خود از امير المؤمنين (ع) روايت كرده است كه آن جناب فرمود:
رسول خدا (ص) فرمود هر كس بخواهد كه در كشتى نجات سوار شود و به دستگيره مستحكم دست زند و بريسمان محكم خدا چنگ زند بايد على (ع) را بعد از من دوست دارد و دشمن او را دشمن دارد و بائمه هدا از فرزندان او اقتدا كند و متابعت ايشان نمايد چه ايشان جانشينان و اوصياء من باشند و حجتهاى خدا باشند بر خلق او بعد از من و آقايان امت من باشند و كشنده باشند پرهيزكاران را بسوى بهشت لشكر ايشان لشكر منند و لشكر من لشكر خدا است و لشكر اعداء ايشان لشكر شيطان باشند.
عيون أخبار الرضا عليه السلام / ترجمه آقا نجفى، ج1، ص: 220
در جای دیگری در مورد خشم که یکی از صفات نکوهیده و ناپسند است این تعبیر بکار رفته است :
و از خشم بپرهيز- و خود را از آن برهان- كه خشم سپاهى است بزرگ از سپاهيان شيطان، و السّلام.
(نهج البلاغة / ترجمه شهيدى، متن، ص: 354)
قرآن کریم در مورد عاقبت و پایان این سپاهیان فرموده وَ جُنُودُ إِبْلِيسَ أَجْمَعُونَ (شعرا آیه 95)
وَ جُنُودُ إِبْلِيسَ أَجْمَعُونَ: و به جهنم انداخته شود لشگرهاى شيطان همه آنها، يعنى پيروان او از كفار و گناهكاران.
حضرت صادق عليه السّلام فرمود:
محبوبترين بندگان نزد خداوند متعال مردى است كه در گفتارش راستگو و نمازگزار باشد واجبات خدا را انجام دهد و امانتها را اداء نمايد، بعد فرمود: هر كس امانتى را به صاحبش برگرداند هزار بند از بندهاى آتش را از گردنش باز مىكند. اينك امانتها را اداء كنيد، و بدانيد هر كس محل امانتى واقع شد شيطان هزار نفر از لشكريان خود را به او موكل مىكند تا وی را وسوسه كنند و نگذارند امانت را برگرداند، در اين جا بايد خداوند از امانت گير محافظت كند و الا شياطين بسيار خطرناك هستند
مشكاة الأنوار / ترجمه عطاردى، ص: 47
همچنین از دیگر صفاتی که به عنوان لشکر شیطان در وجود انسان جای گرفته هوای نفس را می توان نام برد
العقل صاحب جيش الرّحمن، و الهوى قائد جيش الشّيطان، و النّفس متجاذبة بينهما فأيّهما غلب كانت فى حيّزه.
عقل سردار لشكر پروردگار است، و هوى و خواهش كشنده لشكر شيطان، و نفس كشيده شونده ميانه ايشان، پس هر يك از ايشان غالب شوند نفس خواهد بود در جايگاه آن.
شرح آقا جمال خوانسارى بر غرر الحكم و درر الكلم ؛ ج2 ؛ ص137
در ادامه از خداوند می خواهیم که حیله شیطان را که چه بسا ما از پیچیدگی آن بی خبر باشیم باطل نماید و مخفیگاه های ناشناخته اش را نابود نماید و بینی او را در حالی که تصور می کند بندگان خداوند را در بند کشیده و به فریب آنها موفق گردیده به خاک ذلت و خواری مالید و ذلیل و حقیر سازد.
همانا ابلیس دارای سرمه، لیسیدنی و بوئیدنی می باشد. و اما سرمه ی او چرت است، لیسیدنی او دروغگویی و بوئیدنی او کبر و غرور می باشد.پیامبر اکرم(ص)
(بحار ج۶۰، ص۲۴۲)